IRAS 04302:蝴蝶盤 ê 行星形成

/home/runner/work/apod-taigi.github.io/apod-taigi.github.io/content/daily/2025/09/20250908.md

探索宇宙1!逐工會揀一幅無仝款 ê 影像抑是相片,𤆬你熟似咱這个迷人 ê 宇宙,閣有專業天文學者2為你3解說4

[漢羅] IRAS 04302:蝴蝶盤 ê 行星形成

這隻蝶仔會孵卵,孵一粒行星! Ùi 恆星 IRAS 04302+2247 湠出去 ê 星雲,看起來就敢若是一隻蝶仔 ê 翼。 影像中央彼條直直 ê 烏線,就親像是蝶仔 ê 身軀。 毋過其實這是一个活動力足強 ê 行星形成系統。 這張相片是 最近用 Webb 太空望遠鏡 翕--ê 紅外線影像。 圖內底 chhāi 直 ê 氣體盤主要是氣體 kah 塗粉,是做行星 ê 所在。 這个氣體盤會 kā 中央恆星發出 ê 可見光 kah 大部份 ê 紅外光閘咧,顛倒予咱看會著包 tī 外口、反射光線 ê 塗粉。 煞落來幾若百萬年內,這个塗粉盤可能會受著新孵出來 ê 行星 ê 引力作用,碎做一輪一輪 ê 圓箍仔。 閣過幾若億年後,賰 ê 氣體 kah 塗粉可能會散去,賰行星爾爾,就親像咱 ê 太陽系仝款。

[POJ] IRAS 04302: Hô͘-tia̍p-pôaⁿ ê Hhêng-chhiⁿ Hêng-sêng

Chit-chiah ia̍h-á ē pū-nn̄g, pū chi̍t-lia̍p hêng-chhiⁿ! Ùi hêng-chhiⁿ IRAS 04302+2247 thòaⁿ--chhut-khì ê seng-hûn, khòaⁿ--khí-lâi to̍h ká-nā sī chi̍t-chiah ia̍h-á ê si̍t. Iáⁿ-siòng tiong-ng hit-tiâu ti̍t-ti̍t ê o͘-sòaⁿ, to̍h chhin-chhiūⁿ sī ia̍h-á ê sin-khu. M̄-koh kî-si̍t che sī chi̍t-ê oa̍h-tāng-le̍k chiok kiông ê hêng-chhiⁿ hêng-sêng hē-thóng. Chit-tiuⁿ siòng-phìⁿ sī chòe-kīn iōng Webb Thài-khong Bōng-oán-kiàⁿ hip--ê âng-gōa-sòaⁿ iáⁿ-siòng. Tô͘ lāi-té chhāi ti̍t ê khì-thé-pôaⁿ chú-iàu sī khì-thé kah thô͘-hún, sī chò hêng-chhiⁿ ê só͘-chāi. Chit-ê khì-thé-pôaⁿ ē kā tiong-ng hêng-chhiⁿ hoat--chhut ê khó-kiàn-kng kah tōa-pō͘-hūn ê âng-gōa-kng chah--leh, tian-tò hō͘ lán khòaⁿ-ē-tio̍h pau tī gōa-kháu, hoán-siā kng-sòaⁿ ê thô͘-hún. Sòa-lo̍h-lâi kúi-ā-pah-bān nî lāi, chit-ê thô͘-hún-pôaⁿ khó-lêng ē siū-tio̍h sin pū--chhut-lâi ê hêng-chhiⁿ ê ín-le̍k chok-iōng, chhùi chòe chi̍t-lián chi̍t-lián ê îⁿ-khoo-á. Koh-kòe kúi-ā-ek nî āu, chhun ê khì-thé kah thô͘-hún khó-lêng ē sòaⁿ-khì, chhun hêng-chhiⁿ niā-niā, to̍h chhin-chhiūⁿ lán ê Thài-iông-hē kâng-khóan.

[KIP] IRAS 04302: Hôo-tia̍p-puânn ê Hhêng-tshinn Hîng-sîng

Tsit-tsiah ia̍h-á ē pū-nn̄g, pū tsi̍t-lia̍p hîng-tshinn! Uì hîng-tshinn IRAS 04302+2247 thuànn--tshut-khì ê sing-hûn, khuànn--khí-lâi to̍h ká-nā sī tsi̍t-tsiah ia̍h-á ê si̍t. Iánn-siòng tiong-ng hit-tiâu ti̍t-ti̍t ê oo-suànn, to̍h tshin-tshiūnn sī ia̍h-á ê sin-khu. M̄-koh kî-si̍t tse sī tsi̍t-ê ua̍h-tāng-li̍k tsiok kiông ê hîng-tshinn hîng-sîng hē-thóng. Tsit-tiunn siòng-phìnn sī tsuè-kīn iōng Webb Thài-khong Bōng-uán-kiànn hip--ê âng-guā-suànn iánn-siòng. Tôo lāi-té tshāi ti̍t ê khì-thé-puânn tsú-iàu sī khì-thé kah thôo-hún, sī tsò hîng-tshinn ê sóo-tsāi. Tsit-ê khì-thé-puânn ē kā tiong-ng hîng-tshinn huat--tshut ê khó-kiàn-kng kah tuā-pōo-hūn ê âng-guā-kng tsah--leh, tian-tò hōo lán khuànn-ē-tio̍h pau tī guā-kháu, huán-siā kng-suànn ê thôo-hún. Suà-lo̍h-lâi kuí-ā-pah-bān nî lāi, tsit-ê thôo-hún-puânn khó-lîng ē siū-tio̍h sin pū--tshut-lâi ê hîng-tshinn ê ín-li̍k tsok-iōng, tshuì tsuè tsi̍t-lián tsi̍t-lián ê înn-khoo-á. Koh-kuè kuí-ā-ik nî āu, tshun ê khì-thé kah thôo-hún khó-lîng ē suànn-khì, tshun hîng-tshinn niā-niā, to̍h tshin-tshiūnn lán ê Thài-iông-hē kâng-khuán.

[English] IRAS 04302: Butterfly Disk Planet Formation

This butterfly can hatch planets. The nebula fanning out from the star IRAS 04302+2247 may look like the wings of a butterfly, while the vertical brown stripe down the center may look like the butterfly's body -- but together they indicate an active planet-forming system. The featured picture was captured recently in infrared light by the Webb Space Telescope. Pictured, the vertical disk is thick with the gas and dust from which planets form. The disk shades visible and (most) infrared light from the central star, allowing a good view of the surrounding dust that reflects out light. In the next few million years, the dust disk will likely fragment into rings through the gravity of newly hatched planets. And a billion years from now, the remaining gas and dust will likely dissipate, leaving mainly the planets -- like in our Solar System.

詞彙學習

漢羅POJKIP華語English
IRAS 04302IRAS khòng-sù sam-khòng-jīIRAS khòng-sù sam-khòng-jīIRAS 04302IRAS 04302
蝴蝶盤Ô͘-tia̍p-pôaⁿÔo-tia̍p-puânn蝴蝶盤Butterfly Disk
氣體盤khì-thé-pôaⁿkhì-thé-puânn氣體盤gas disk
塗粉盤tôo-hún-pôaⁿtôo-hún-puânn塗粉盤dust disk
行星形成hêng-chhiⁿ hêng-sêngHîng-tshinn hîng-sîng行星形成planet formation
Webb 太空望遠鏡Webb Thài-khong Bōng-oán-kiàⁿWebb Thài-khong Bōng-uán-kiànnWebb 太空望遠鏡Webb Space Telescope
紅外線âng-gōa-sòaⁿâng-guā-suànn紅外線infrared light
可見光khó-kiàn-kngkhó-kiàn-kng可見光visible light
引力作用ín-le̍k chok-iōngín-le̍k tsok-iōng引力作用gravitational interaction

  1. 阮嘛有 Podcast面冊InstagramTwitter,會逐工 kā 你提醒有新 ê 翻譯 kah 錄音。閣有 YouTube 頻道,有當時仔會出新 ê 影片,緊來追蹤! ↩︎

  2. 本站 ê 介紹 (台語/華語)FAQ (華語) ↩︎

  3. 看無台文?阮讀予你聽!已經錄過 ê 文章 ↩︎

  4. 本網站 2024 年度由文化部補助。 ↩︎

昨昏 ê 圖:地球面頂 所有 ê 水 明仔載 ê 圖:地球 ê 本影