23. November 2023
金牛座分子雲
探索宇宙1!逐工會揀一幅無仝款 ê 影像抑是相片,𤆬你熟似咱這个迷人 ê 宇宙,閣有專業天文學者2為你解說3。
- 原始文章:Along the Taurus Molecular Cloud
- 影像來源 kah 版權:Yuexiao Shen, Joe Hua
- 台文翻譯:An-Li Tsai (NSYSU)
[漢羅] 金牛座分子雲
恆星形成區就親像是一支宇宙筅仔,利用內底 ê 發射線、塗粉、kah 烏暗星雲畫圖,畫出一張 星際畫布。 這是一張 5 度闊 ê 望遠鏡拼鬥圖,這區包括 足光 ê 畢宿五以北 ê 區域,就 tī 金牛座分子雲 氣泡 ê 內底壁。 相片倒爿下跤有 編號 Sh2-239 ê 發射線,可能是少年恆星藏 tī 遐。 這區 ê Herbig-Haro 天體 (HH 天體),是 kah 拄生出來 ê 恆星有關 ê 星雲,伊 ê 特徵是水素氣體受著衝擊產生 ê 紅色噴射流。 金牛座 T 星 ê 正爿頂懸,是 金牛座 T 型變星 ê 原形。 伊 ê 邊仔是一个黃色星雲,歷史上 kā 叫做 Hind 變光星雲 (NGC 1555)。 金牛座 T 星這馬去 hŏng 認為是一粒少年、猶無夠幾若百萬歲 ê 類太陽恆星,猶 tī lih 恆星形成 ê 早期階段。
[POJ] Kim-gû-chō Hun-chú-hûn
Hêng-chheⁿ hêng-sêng-khu to̍h chhin-chhiūⁿ sī chi̍t-ki ú-tiū chhéng-á, lī-iōng lāi-té ê hoat-siā-sòaⁿ, thô͘-hún, kah o͘-àm seng-hûn ōe-tô͘, ōe chhut chi̍t-tiuⁿ seng-chè ōe-pò͘. Che-sī chi̍t-tiuⁿ 5 tō͘ khoah ê bōng-oán-kiàⁿ pheng-tàu-tô͘, chit khu pau-koat chiok kng ê Pit-siù-ngó͘ í pak ê khu-he̍k, to̍h tī Kim-gû-chō hun-chú-hûn khì-phàu ê lāi-té piah. Siòng-phìⁿ tò-pêng ē-kha ū pian-hō Sh2-239 ê hoat-siā-sòaⁿ, khó-lêng sī siàu-liân hêng-chheⁿ chhàng tī-hiah. Chit khu ê Herbig-Haro thian-thé (HH thian-thé), sī kah tú seⁿ-chhut-lâi ê hêng-chheⁿ ū-koan ê seng-hûn, i ê te̍k-teng sī chúi-sò͘ khì-thé siū-tio̍h chhiong-kek sán-seng ê âng-sek phùn-siā-lâu. Kim-gû-chō T chheⁿ ê chiàⁿ-pêng téng-koân, sī Kim-gû-chō T hêng piàn-seng ê goân-hêng. I ê piⁿ-á sī chi̍t-ê n̂g-sek seng-hûn, le̍k-sú-siōng kā kiò-chò Hind piàn-kng seng-hûn (NGC 1555). Kim-gû-chō T chheⁿ chit-má khì hőng jīn-ûi sī chi̍t-lia̍p siàu-liân, iáu bô-kàu kúi-nā pah-bān hòe ê lūi-thài-iông hêng-chheⁿ, iáu tī-lih hêng-chheⁿ hêng-sêng ê chá-kî kai-tōaⁿ.
[KIP] Kim-gû-tsō Hun-tsú-hûn
Hîng-tshenn hîng-sîng-khu to̍h tshin-tshiūnn sī tsi̍t-ki ú-tiū tshíng-á, lī-iōng lāi-té ê huat-siā-suànn, thôo-hún, kah oo-àm sing-hûn uē-tôo, uē tshut tsi̍t-tiunn sing-tsè uē-pòo. Tse-sī tsi̍t-tiunn 5 tōo khuah ê bōng-uán-kiànn phing-tàu-tôo, tsit khu pau-kuat tsiok kng ê Pit-siù-ngóo í pak ê khu-hi̍k, to̍h tī Kim-gû-tsō hun-tsú-hûn khì-phàu ê lāi-té piah. Siòng-phìnn tò-pîng ē-kha ū pian-hō Sh2-239 ê huat-siā-suànn, khó-lîng sī siàu-liân hîng-tshenn tshàng tī-hiah. Tsit khu ê Herbig-Haro thian-thé (HH thian-thé), sī kah tú senn-tshut-lâi ê hîng-tshenn ū-kuan ê sing-hûn, i ê ti̍k-ting sī tsuí-sòo khì-thé siū-tio̍h tshiong-kik sán-sing ê âng-sik phùn-siā-lâu. Kim-gû-tsō T tshenn ê tsiànn-pîng tíng-kuân, sī Kim-gû-tsō T hîng piàn-sing ê guân-hîng. I ê pinn-á sī tsi̍t-ê n̂g-sik sing-hûn, li̍k-sú-siōng kā kiò-tsò Hind piàn-kng sing-hûn (NGC 1555). Kim-gû-tsō T tshenn tsit-má khì hőng jīn-uî sī tsi̍t-lia̍p siàu-liân, iáu bô-kàu kuí-nā pah-bān huè ê luī-thài-iông hîng-tshenn, iáu tī-lih hîng-tshenn hîng-sîng ê tsá-kî kai-tuānn.
[English] Along the Taurus Molecular Cloud
The cosmic brush of star formation composed this interstellar canvas of emission, dust, and dark nebulae. A 5 degree wide telescopic mosaic, it frames a region found north of bright star Aldebaran on the sky, at an inner wall of the local bubble along the Taurus molecular cloud. At lower left, emission cataloged as Sh2-239 shows signs of embedded young stellar objects. The region’s Herbig-Haro objects, nebulosities associated with newly born stars, are marked by tell-tale reddish jets of shocked hydrogen gas. Above and right T Tauri, the prototype of the class of T Tauri variable stars, is next to a yellowish nebula historically known as Hind’s Variable Nebula NGC 1555. T Tauri stars are now generally recognized as young, less than a few million years old, sun-like stars still in the early stages of formation.
詞彙學習(漢羅/POJ/KIP/華語/English)
- 【分子雲】hun-chú-hûn/hun-tsú-hûn/分子雲/molecular cloud
- 【宇宙筅仔】ú-tiū chhéng-á/ú-tiū tshíng-á/宇宙刷子/cosmic brush
- 【發射線】hoat-siā-sòaⁿ/huat-siā-suànn/發射線/emission
- 【烏暗星雲】o͘-àm seng-hûn/oo-àm sing-hûn/暗星雲/dark nebulae
- 【拼鬥圖】pheng-tàu-tô͘/phing-tàu-tôo/馬賽克拼接影像/mosaic
- 【畢宿五】pit-siù-ngó͘/pit-siù-ngóo/畢宿五/Aldebaran
- 【Sh2-239】S-h two jī-sam-kiú/S-h two jī-sam-kiú/Sh2-239/Sh2-239
- 【Herbig-Haro 天體】Herbig-Haro thian-thé/Herbig-Haro thian-thé/赫比格-哈羅天體/Herbig-Haro object (HH object)
- 【HH 天體】HH thian-thé/H thian-thé/HH 天體/Herbig-Haro object (HH object)
- 【水素】chúi-sò͘/tsuí-sòo/氫氣/hydrogen
- 【噴射流】phùn-siā-liû/phùn-siā-liû/噴射流/jet
- 【金牛座 T 型變星】Kim-gû-chō T hêng piàn-seng/Kim-gû-tsō T hîng piàn-sing/金牛座 T 型變星/T Tauri variable star
- 【Hind 變光星雲】Hind piàn-kng seng-hûn/Hind piàn-kng sing-hûn/Hind 變光星雲/Hind’s Variable Nebula
- 【NGC 1555】NGC it-ngó͘-ngó͘-ngó͘/NGC it-ngóo-ngóo-ngóo/NGC 1555/NGC 1555
- 【類太陽恆星】lūi-thài-iông hêng-chheⁿ/luī-thài-iông hîng-tshenn/類太陽恆星/sun-like star
- 【恆星形成區】hêng-chheⁿ hêng-sêng-khu/hîng-tshenn hîng-sîng-khu/恆星形成區/star formation region