太陽面頂 ê 大型起跤龍震波

Page(/daily/2022/05/20220522)

探索宇宙1!逐工會揀一幅無仝款 ê 影像抑是相片,𤆬你熟似咱這个迷人 ê 宇宙,閣有專業天文學者2為你解說3

[漢羅] 太陽面頂 ê 大型起跤龍震波

遮爾大型 ê 起跤龍袂 tī 地球出現。 2006 年,有一个大型 ê 太陽閃焰 ùi 地球大細 ê 太陽烏子 噴出來,產生 起跤龍 形 ê 震波。 這 tùi 太陽來講,實在是 有夠壯觀–ê這張相片起跤龍震波 ùi 太陽活跳區 AR 10930 噴出來 ê 時陣,去予踮 美國 新墨西哥州 ê 太陽光學巡邏網路 (OSPAN) 望遠鏡 翕著–ê。 這个產生 ê 震波,技術上咱 kā 叫做 Moreton 波,是 kā 太陽 光球層 內底 ê 氣體,嘛包括 水素 氣體,壓縮 kah 加溫,才產生這个一目𥍉仔 ê 爍光。 這張相片是咧翕 ùi 水素氣體發出來 ê 特別紅光。 這个 四界亂傱 ê 起跤龍,kā 一寡活跳 ê 太陽 雲絲 創斷去矣。 是講 in 較等咧嘛是會閣連起來。 太陽起跤龍 湠開 ê 速度,是一點鐘 100 萬公里遐爾緊,in 幾若分鐘就踅 太陽 一輾。

[POJ] Thài-iông bīn-téng ê Tōa-hêng Khí-kha-lêng chìn-pho

Chiah-nī tōa-hêng ê khí-kha-lêng bōe tī Tē-kiû chhut-hiān. 2006 nî, ū chi̍t ê tōa-hêng ê thài-iông siám-iām ùi Tē-kiû tōa-sè ê thài-iông o͘-chú phùn–chhut-lâi, sán-seng khí-kha-lêng hêng ê chìn-pho. Che tùi Thài-iông lâi kóng, si̍t-chāi sī ū-kàu chòng-koan–ê. Chit tiuⁿ siòng-phìⁿ sī khí-kha-lêng chìn-pho ùi thài-iông oa̍h-thiàu-khu AR 10930 phùn–chhut-lâi ê sî-chūn, khì hō͘ tiàm Bí-kok Sîn-be̍k-se-ko chiu ê Thài-iông Kng-ha̍k Sûn-lô Bāng-lō͘ (OSPAN) Bōng-oán-kiàⁿ hip-tio̍h–ê. Chit ê sán-seng ê chìn-pho, ki-su̍t siōng lán kā kiò-chò Moreton pho, sī kā thài-iông kng-kiû-chân lāi-té ê khì-thé, mā pau-koah chúi-sò͘ khì-thé, ap-sok kah ka-ūn, chiah sán-seng chit ê chi̍t-ba̍k-nih-á ê sih-kng. Chit tiuⁿ siòng-phìⁿ sī leh hip ùi chúi-sò͘ khì-thé hoat–chut-lâi ê te̍k-pia̍t âng-kng. Chit ê sì-kè loān chông ê khí-kha-lêng, kā chi̍t-kóa oa̍h-thiàu ê thài-iông hûn-si chhòng tn̄g–khì ah. Sī kóng in khah tán–leh mā sī ē koh liân–khí-lâi. Thài-iông khí-kha-lêng thòaⁿ–khui ê sok-tō͘, sī chi̍t tiám-cheng 100 bān kong-lí hiah-nī kín, in kúi-ā hun-cheng to̍h se̍h Thài-iông chi̍t liàn.

[KIP] Thài-iông bīn-tíng ê Tuā-hîng Khí-kha-lîng tsìn-pho

Tsiah-nī tuā-hîng ê khí-kha-lîng buē tī Tē-kiû tshut-hiān. 2006 nî, ū tsi̍t ê tuā-hîng ê thài-iông siám-iām uì Tē-kiû tuā-sè ê thài-iông oo-tsú phùn–tshut-lâi, sán-sing khí-kha-lîng hîng ê tsìn-pho. Tse tuì Thài-iông lâi kóng, si̍t-tsāi sī ū-kàu tsòng-kuan–ê. Tsit tiunn siòng-phìnn sī khí-kha-lîng tsìn-pho uì thài-iông ua̍h-thiàu-khu AR 10930 phùn–tshut-lâi ê sî-tsūn, khì hōo tiàm Bí-kok Sîn-bi̍k-se-ko tsiu ê Thài-iông Kng-ha̍k Sûn-lô Bāng-lōo (OSPAN) Bōng-uán-kiànn hip-tio̍h–ê. Tsit ê sán-sing ê tsìn-pho, ki-su̍t siōng lán kā kiò-tsò Moreton pho, sī kā thài-iông kng-kiû-tsân lāi-té ê khì-thé, mā pau-kuah tsuí-sòo khì-thé, ap-sok kah ka-ūn, tsiah sán-sing tsit ê tsi̍t-ba̍k-nih-á ê sih-kng. Tsit tiunn siòng-phìnn sī leh hip uì tsuí-sòo khì-thé huat–tsut-lâi ê ti̍k-pia̍t âng-kng. Tsit ê sì-kè luān tsông ê khí-kha-lîng, kā tsi̍t-kuá ua̍h-thiàu ê thài-iông hûn-si tshòng tn̄g–khì ah. Sī kóng in khah tán–leh mā sī ē koh liân–khí-lâi. Thài-iông khí-kha-lîng thuànn–khui ê sok-tōo, sī tsi̍t tiám-tsing 100 bān kong-lí hiah-nī kín, in kuí-ā hun-tsing to̍h se̍h Thài-iông tsi̍t liàn.

[English] A Large Tsunami Shock Wave on the Sun

Tsunamis this large don’t happen on Earth. During 2006, a large solar flare from an Earth-sized sunspot produced a tsunami-type shock wave that was spectacular even for the Sun. Pictured here, the tsunami wave was captured moving out from active region AR 10930 by the Optical Solar Patrol Network (OSPAN) telescope in New Mexico, USA. The resulting shock wave, known technically as a Moreton wave, compressed and heated up gasses including hydrogen in the photosphere of the Sun, causing a momentarily brighter glow. The featured image was taken in a very specific red color emitted exclusively by hydrogen gas. The rampaging tsunami took out some active filaments on the Sun, although many re-established themselves later. The solar tsunami spread at nearly one million kilometers per hour, and circled the entire Sun in a matter of minutes.

詞彙學習(漢羅/POJ/KIP/華語/English)

  • 【起跤龍震波】khí-kha-lêng chìn-pho/khí-kha-lîng tsìn-pho/龍捲風震波/tsunami shock wave
  • 【太陽烏子】thài-iông o͘-chú/thài-iông oo-tsú/太陽黑子/sunspot
  • 【太陽光學巡邏網路望遠鏡】Thài-iông Kng-ha̍k Sûn-lô Bāng-lō͘ Bōng-oán-kiàⁿ/Thài-iông Kng-ha̍k Sûn-lô Bāng-lōo Bōng-uán-kiànn/太陽光學巡邏網路望遠鏡/the Optical Solar Patrol Network (OSPAN) Telescope
  • 【太陽閃焰】thài-iông siám-iām/thài-iông siám-iām/太陽閃焰/solar flare
  • 【太陽活跳區 AR 10930】thài-iông oa̍h-thiàu-khu AR it-khòng kiú-sam-khòng/thài-iông ua̍h-thiàu-khu it-khòng kiú-sam-khòng/太陽活躍區 AR 10930/active region AR 10930
  • 【光球層】kng-kiû-chân/kng-kiû-tsân/光球層/photosphere
  • 【水素】chúi-sò͘/tsuí-sòo/氫/hydrogen
  • 【Moreton 波】Moreton pho/Moreton pho/莫爾頓波/Moreton wave
  • 【太陽雲絲】thài-iông hûn-si/thài-iông hûn-si/太陽絲狀體/filaments on the Sun
  • 【太陽起跤龍】thài-iông khí-kha-lêng/thài-iông khí-kha-lîng/太陽龍捲風/solar tsunami
  • 【2006 年】jī-khòng-khòng-lio̍k nî/jī-khòng-khòng-lio̍k nî/2006 年/during 2006

  1. 阮嘛有 Podcast面冊InstagramTwitter,會逐工 kā 你提醒有新 ê 翻譯 kah 錄音。閣有 YouTube 頻道,有當時仔會出新 ê 影片,緊來追蹤! ↩︎

  2. 本站 ê 介紹 (台語/華語)FAQ (華語) ↩︎

  3. 看無台文?阮讀予你聽!已經錄過 ê 文章 ↩︎

昨昏 ê 圖:行星形星雲 Abell 7 明仔載 ê 圖:仙女座星系 過去 kah 未來 ê 恆星