光學波段 kah X-光波段 ê 貓眼星雲

Page(/daily/2021/11/20211107)

探索宇宙1!逐工會揀一幅無仝款 ê 影像抑是相片,𤆬你熟似咱這个迷人 ê 宇宙,閣有專業天文學者2為你解說3

[漢羅] 光學波段 kah X-光波段 ê 貓眼星雲

Tùi 一寡人來講,這看–起來敢若是貓咪仔 ê 目睭。 毋閣其他人可能會感覺這是一粒 tī 宇宙 ê 大型 海螺 殼。 伊實際上是一粒咱熟似 ê 行星形星雲。 伊足光 ê、咱嘛看會著足詳細 ê 細節。 伊 kah 太陽是仝款 ê 恆星,伊行到性命上尾坎站 ê 時陣,會 tī 一个足短 ê 發光階段 kā 氣體擲–出去,才形成這款星雲。 這个星雲 中央 ê 恆星欲死亡 ê 時陣,會連紲 tī 產生 一重一重 ê 球形 外殼。 是按怎 產生 這个美麗、複雜、對稱 ê 內部結構,到今 猶無蓋了解這張影像 是 kā Hubble 太空望遠鏡 ê 光學影像 kah 踅地球 leh 行 ê Chandra 天文台 ê X-光影像 用 數位組合 ê 方式 敆做伙 ê。 這个美麗 ê 太空雕像,有超過一半 光年 ê 長度。 咱若是 斟酌看這粒 貓咪仔 ê 目睭,可能會看著咱太陽未來 ê 命運。 伊會 tī 差不多 50 億年了後,變做 kah 這个 行星形星雲 仝款 ê 演化階段

[POJ] Kng-ha̍k pho-tōaⁿ kah X-kng pho-tōaⁿ ê Niau-gán-seng-hûn

Tùi chi̍t-kóa-lâng lâi-kóng, che khòaⁿ–khí-lâi ká-ná sī niau-mi-á ê ba̍k-chiu. M̄-koh kî-tha-lâng khó-lêng ē kám-kak che sī chi̍t-lia̍p tī ú-tiū ê tōa-hêng hái-lê-khak. I si̍t-chè-siōng sī chi̍t-lia̍p lán se̍k-sāi ê kiâⁿ-chhiⁿ-hêng seng-hûn. I chiok kng ê, lán mā khòaⁿ-ē-tio̍h chiok siông-sè ê sè-chiat. I kah Thài-iông sī kāng-khoán ê hêng-chhiⁿ, i kiâⁿ-kàu sìⁿ-miā siōng-bóe khám-chām ê sî-chūn, ē tī chi̍t-ê chiok té ê hoat-kng kai-tōaⁿ kā khì-thé tàn–chhut-khì, chiah hêng-sêng chit-khoán seng-hûn. Chit-ê seng-hûn tiong-ng ê hêng-chhiⁿ beh sí-bông ê sî-chūn, ē liân-sòa tī gōa-chân sán-seng chi̍t-têng chi̍t-têng ê kiû-hêng gōa-khak. Sī án-ná sán-seng chit-ê bí-lē, ho̍k-cha̍p, tùi-chheng ê lōe-pō͘ kiat-kò͘, kàu-taⁿ iáu bô kài liáu-kái. Chit-tiuⁿ iáⁿ-siōng sī kā Hubble Thài-khong-bōng-oán-kiàⁿ ê kng-ha̍k iáⁿ-siōng kah se̍h Tē-kiû leh kiâⁿ ê Chandra Thian-bûn-tâi ê X-kng iáⁿ-siōng iōng só͘-ūi cho͘-ha̍p ê hong-sek kap chòe-hóe ê. Chit-ê bí-lē ê thài-khong tiau-siōng, ū chhiau-kòe chi̍t-poàn kng-nî ê tn̂g-tō͘. Lán nā-sī chim-chiok khòaⁿ chit-lia̍p niau-mi-á ê ba̍k-chiu, khó-lêng ē khòaⁿ-tio̍h lán Thài-iông bī-lâi ê miā-ūn. I ē tī chha-put-to gō͘-cha̍p-ek nî liáu-āu, piàn-chò kah chit-ê kiâⁿ-chhiⁿ-hêng seng-hûn kâng-khóaⁿ ê ián-hòa kai-tōaⁿ.

[KIP] Kng-ha̍k pho-tuānn kah X-kng pho-tuānn ê Niau-gán-sing-hûn

Tuì tsi̍t-kuá-lâng lâi-kóng, tse khuànn–khí-lâi ká-ná sī niau-mi-á ê ba̍k-tsiu. M̄-koh kî-tha-lâng khó-lîng ē kám-kak tse sī tsi̍t-lia̍p tī ú-tiū ê tuā-hîng hái-lê-khak. I si̍t-tsè-siōng sī tsi̍t-lia̍p lán si̍k-sāi ê kiânn-tshinn-hîng sing-hûn. I tsiok kng ê, lán mā khuànn-ē-tio̍h tsiok siông-sè ê sè-tsiat. I kah Thài-iông sī kāng-khuán ê hîng-tshinn, i kiânn-kàu sìnn-miā siōng-bué khám-tsām ê sî-tsūn, ē tī tsi̍t-ê tsiok té ê huat-kng kai-tuānn kā khì-thé tàn–tshut-khì, tsiah hîng-sîng tsit-khuán sing-hûn. Tsit-ê sing-hûn tiong-ng ê hîng-tshinn beh sí-bông ê sî-tsūn, ē liân-suà tī guā-tsân sán-sing tsi̍t-tîng tsi̍t-tîng ê kiû-hîng guā-khak. Sī án-ná sán-sing tsit-ê bí-lē, ho̍k-tsa̍p, tuì-tshing ê luē-pōo kiat-kòo, kàu-tann iáu bô kài liáu-kái. Tsit-tiunn iánn-siōng sī kā Hubble Thài-khong-bōng-uán-kiànn ê kng-ha̍k iánn-siōng kah se̍h Tē-kiû leh kiânn ê Chandra Thian-bûn-tâi ê X-kng iánn-siōng iōng sóo-uī tsoo-ha̍p ê hong-sik kap tsuè-hué ê. Tsit-ê bí-lē ê thài-khong tiau-siōng, ū tshiau-kuè tsi̍t-puàn kng-nî ê tn̂g-tōo. Lán nā-sī tsim-tsiok khuànn tsit-lia̍p niau-mi-á ê ba̍k-tsiu, khó-lîng ē khuànn-tio̍h lán Thài-iông bī-lâi ê miā-ūn. I ē tī tsha-put-to gōo-tsa̍p-ik nî liáu-āu, piàn-tsò kah tsit-ê kiânn-tshinn-hîng sing-hûn kâng-khuánn ê ián-huà kai-tuānn.

[English] The Cat’s Eye Nebula in Optical and X-ray

To some it looks like a cat’s eye. To others, perhaps like a giant cosmic conch shell. It is actually one of brightest and most highly detailed planetary nebula known, composed of gas expelled in the brief yet glorious phase near the end of life of a Sun-like star. This nebula’s dying central star may have produced the outer circular concentric shells by shrugging off outer layers in a series of regular convulsions. The formation of the beautiful, complex-yet-symmetric inner structures, however, is not well understood. The featured image is a composite of a digitally sharpened Hubble Space Telescope image with X-ray light captured by the orbiting Chandra Observatory. The exquisite floating space statue spans over half a light-year across. Of course, gazing into this Cat’s Eye, humanity may well be seeing the fate of our sun, destined to enter its own planetary nebula phase of evolution … in about 5 billion years.

詞彙學習(漢羅/POJ/KIP/華語/English)

  • 【貓眼星雲】Niau-gán-seng-hûn/Niau-gán-sing-hûn/貓眼星雲/the Cat’s Eye Nebula
  • 【行星形星雲】kiâⁿ-chhiⁿ-hêng seng-hûn/kiânn-tshinn-hîng sing-hûn/行星狀星雲/planetary nebula

  1. 阮嘛有 Podcast面冊InstagramTwitter,會逐工 kā 你提醒有新 ê 翻譯 kah 錄音。閣有 YouTube 頻道,有當時仔會出新 ê 影片,緊來追蹤! ↩︎

  2. 本站 ê 介紹 (台語/華語)FAQ (華語) ↩︎

  3. 看無台文?阮讀予你聽!已經錄過 ê 文章 ↩︎

昨昏 ê 圖:兩个朋友中央 ê 星系 明仔載 ê 圖:Ùi 太陽噴出來 ê 太陽絲